HET MEISJE UIT DE JUNGLE

De titel van het boek Het meisje uit de jungle slaat op Hiyomi, het Indianenmeisje waar Jonathan verliefd op wordt.

Het verhaal speelt in het heden (tijd). De plaats van het verhaal is het dorp van de Shamateri, in het Amazonegebied in Venezuela. Het verhaal speelt ten dele in het provinciestadje Puerto Ayacucho, in de hoofdstad Caracas, in enkele Indianendorpen en in de jungle.

Het thema van het verhaal is verliefdheid op iemand uit een andere cultuur. Daarnaast speelt de bedreiging van de buitenwereld voor de Indiaanse cultuur een grote rol in het verhaal.

De interculturele waarde bestaat uit de invulling van het thema. In het begin moet Jonathan erg wennen aan de Indianen. Zo voelt hij zich ongemakkelijk der het aankomstritueel van de Indianen, waarbij ze woest dansen en springen rondom de gasten. Maar de Indianen moeten ook aan de twee Europeanen wennen. Ondanks de aanpassingen van Jonathan en zijn vader door een lendendoek te dragen in plaats van kleding, en hun lichaam te beschilderen, zijn de Indianen verbaasd om hun uiterlijk: de beharing op hun borst en benen, hun lengte, hun haarkleur en het dragen van schoenen. De confrontatie die de ontmoeting tussen de twee culturen met zich mee brengt, wordt niet verbloemd. De culturen verschillen zo van elkaar dat het logisch is dat beide partijen verbaasd zijn over elkaars gewoonten en uiterlijk.

Met humor worden de verschillende confrontaties beschreven. Als Jonathan bijvoorbeeld in het begin niet met rust gelaten wordt door de Indianenkinderen, besluit hij een woordbenoemspelletje in de Indiaanse taal met ze te doen. De kinderen lachen zich rot, omdat Jonathan van de meest normale voorwerpen aan hen vraagt wat dat is. Ze kunnen zich niet voorstellen hoe dom die Naboeh is, dat hij dat niet weet. Jonathan weet dat deze kinderen zich er niet van bewust zijn dat er nog andere werelden en talen bestaan dan die van henzelf.

Toch weet hij niet wat hij moet doen in deze situatie. Tot hij met zijn woordenlijstje en met de hulp van Hiyomi alle lichaamsdelen benoemt. Daarvan raken de kinderen onder de indruk.

Het verhaal is verteld in de ik-vorm. De lezer maakt alle gebeurtenissen en gevoelens mee vanuit de hoofdpersoon Jonathan. Dat is belangrijk als het gaat om Jonathans verliefdheid en zijn gevoelens van onmacht over het machtsmisbruik waar hij mee in aanraking komt. Andere belangrijke personen in het verhaal zijn Jonathans vader, Hiyomi en Kiyeko, Hiyomi's broer.

Het verhaal is eenvoudig opgebouwd: chronologisch en vanuit één perspectief. Het boek bestaat uit drie delen. In het eerste deel (tien hoofdstukken) komen Jonathan en zijn vader in het dorp van de Shama-teri en voelt Jonathan zich daar steeds meer thuis. Hij geneest Hiyomi van een slangenbeet door een injectie met een serum en realiseert zich hoe belangrijk Hiyomi voor hem is. Jonathan ziet uitsluitend de romantiek van de leefwijze van de Indianen.

In het tweede deel (dertien hoofdstukken) ontdekt Jonathan ook de harde kanten van hun leven. Zo wordt bijvoorbeeld een pasgeboren baby gedood, omdat de moeder nog een ander kind zoogt en niet genoeg melk heeft voor twee baby's. Aan het eind van het tweede deel raakt zijn vader verwond en blijft Jonathan alleen in het dorp. Hij trouwt met Hiyomi.

In het derde deel (acht hoofdstukken) leidt Jonathan een romantisch leven met Hiyomi tot hij in conflict met de autoriteiten komt. De problemen worden opgelost. Het boek besluit met de mededeling dat Jonathan en Hiyomi na een halfjaar terugkeren naar het dorp van de Shama-teri om daar een taak te vervullen. Wat voor taak dat is, wordt niet gezegd. Verder wordt gesuggereerd dat ze in de tussentijd ook in België zijn geweest, maar het is niet duidelijk of dat inderdaad zo was. Door de onduidelijkheden is het einde van het boek niet zo sterk.

De onderstaande suggesties zijn geschikt voor vierde klassen vbo/mavo en derde klassen mavo/havo/vwo. De eerste suggestie kan ook afzonderlijk worden gedaan; de laatste twee horen bij elkaar .

1. Wat vindt Jonathan, de ik-persoon uit het verhaal, van het meisje Hiyomi?

2. De Yanomami-Indianen hebben een heilig ontzag voor elkaars namen. Iemands naam in het openbaar uitspreken geldt als een grove belediging. Kinderen worden wel met hun naam aangesproken. Jonathan weet dit, maar vraagt per ongeluk naar de naam van het meisje dat haar pink verbrandde. Tot zijn verbazing vertelt ze hem hoe ze heet.

a. Hoe heet het meisje? (Hiyomi)

b. Bedenk een reden waarom zij haar naam wel aan Jonathan vertelt. (Ze is nog niet volwassen. Een meisje is een volwassen vrouw als ze gaat menstrueren.)

3. Wat betekent 'Weti kete'? (Wat is dat?)

4. Waarom moeten de kinderen lachen als Jonathan vraagt 'Weti keti?' en naar Bijvoorbeeld een palmboom wijst? (Ze denken dat de naboeh - de blanke - een aka boreki - een achterlijke - is. Ze begrijpen niet dat hij een andere taal spreekt.)

5. Waarom moeten de Indianen zo lachen om de pantomimevoorstelling van Jonathan? (hij doet dingen die geen functie hebben. Zij zouden dat zelf nooit doen.)

1. De begrafenis en het afscheid van de dode bestaat uit verschillende rituelen. Schrijf op welke rituelen dat zijn. (p. 111 t/m p. 113)

2. Wat is het doel van de rituelen ? (De overledene en zijn bezittingen terug aan de natuur geven.)

3. Wat vindt Jonathan daarvan? (Hij vindt het een rustgevende gedachte.)

4. Wat vinden jullie daarvan ? - Houd er rekening mee dat er binnen verschillende culturen verschillend gedacht wordt over cremeren. In Nederland mag je kiezen of je begraven of gecremeerd wilt worden. De traditie van christenen en islamieten is begraven te worden. Een lichaam verbranden is voor islamieten absoluut taboe. In andere geloven is cremeren wel gebruikelijk. Zorg ervoor dat verschillende meningen aan bod komen en bespreek deze met respect voor de cultuur waarin leerlingen opgegroeid zijn.

1. Stel je voor dat jij Hiyomi bent en je had nog nooit een vliegtuig gezien. Hoe zou jij reageren? Zou je wel of niet in het vliegtuig stappen? Waarom?

2. Voor wie denk je dat de kennismaking met een andere cultuur moeilijker was, voor jonathan of voor Hiyomi? Beargumenteer je antwoord. (Jonathan kan alles wat hij meemaakt beredeneren vanuit de antropologie. Voor Hiyomi is alles echt helemaal nieuw.) Geef aan dat je in een kennismaking met een andere cultuur vaak gewoonten tegénkomt, die je eerst misschien vreemd vindt omdat ze anders zijn dan je gewend bent. Bij ontmoetingen met andere culturen moet je je daar van bewust zijn.

(Bron: Vijftig Wereldboeken, Uittreksels en lessuggesties voor interculturele jeugdliteratuur, Thieme)

TERUG